ساختار نظام بین الملل و امنیت ملی با تاکید بر جهان سوم

مفهوم «امنیت ملی» از مفاهیمی است که هم در بُعد نظری و هم در بُعد عملی توجه بسیاری از تئوریسین‏های روابط بین الملل و سیاستمداران را به خود جلب نموده است. امنیت ملی، از معضلات جدی نظام‏های سیاسی در شرایط کنونی است. کشورهای جهان سوم با توجه به شرایط داخلی و با توجه به ساختار نظام بین الملل با یک ناامنی فراگیر و همه جانبه دست به گریبان اند. این گونه کشورها نمی‏توانند در بُعد امنیتی، از تأثیر نظام بین الملل بر سمت‏گیری‏ها و سیاست‏ها و استراتژی‏های خود چشم پوشی کنند. از دیدگاه مفهومی، ماهیت تحولات و دگرگونی هایی که از سال 1989 در نظام جهانی رخ داده است، در سه حوزه قابل شناسایی می‏باشد که عبارتند از: 1) کاهش حاکمیت ملی؛ 2) بالا رفتن وابستگی متقابل بین المللی؛ 3) افزایش کشمکش‏های پراکنده و بدون نظم. با توجه به محورهای مذکور، روند حرکت با انحراف توجهات از امنیت نظامی به اقتصاد و رفاه اجتماعی شدت یافته است. بدین ترتیب، می‏توان اذعان کرد که امروزه کشورهای جهان سوم با چهار بُعد عمده امنیتی مواجه هستند؛ بعد نظامی، بعد اقتصادی، منابع محیطی و سیاسی، فرهنگی. آنچه که از این بحث جمع بندی می‏شود، آن است که در دنیای بعد از جنگ سرد، مفهوم جدیدی از امنیت متولد شده است که با مفهوم امنیت در دوره‏های قبل تفاوت‏های اساسی پیدا کرده است. بدین معنا که امنیت چند جانبه، تجزیه‏ناپذیر و یکسان در حال شکل‏گیری است. در نیتجه، طرح راهبردی مقاله این است که اگر اولویت‏های باز سازی سیاست داخلی (افزایش ظرفیت دولت، بالا بردن مشروعیت نظام سیاسی، ایجاد نهادهای ملی و کارآمد و پاسخ گو کردن نظام سیاسی) متناسب با برنامه ریزی در باز سازی دیپلماتیک، اطلاعاتی و نظامی/دفاعی همراه نباشد، تأثیر چندانی در افزایش ضریب امنیتی کشورهای جهان سوم در پی‏نخواهد داشت.